Zmarły przedwcześnie pisarz Tadeusz Siejak (22 IX 1949-7 VI 1994) autor cenionych i głośnych niegdyś powieści „Oficer” (1981), „Próba" (1984), „Pustynia” (1987) i „Dezerter” (1992), pozostawił w rękopisie nie dokończony utwór „Tam, dołem, płynie rzeka”. Pracował nad nim do śmierci, doprowadzając bohatera, rówieśnika PRL, Stacha Sochę, swego porte parole, do roku 1975, na przeprowadzenie go bowiem przez następne dwadzieścia lat PRL zabrakło mu… życia. Ale i tak powieść jest ogromna, rozlewna jak rzeka, regulowana ze swobodą, jaką daje wielka pewność doświadczonego pióra. Zawiera się w kilkunastu zeszytach formatu A4, zapisanych mało czytelnym (a jednak prawie bez wyjątku odczytanym), drobnym pismem, z nielicznymi skreśleniami. I jest poprzedzona autorskim wprowadzeniem, bezcennym wobec jej niepełności.
Powieść jest znana z sześciu prezentacji prasowych. Pierwszy fragment ukazał się - wraz z rozmową przeprowadzoną z Tadeuszem Siejakiem przez niżej podpisaną - W ,,Literaturze” 1992 nr 5 i był początkiem tomu pierwszego, pt. „Słońce”; przedstawiał Stacha Sochę w wieku dziecięcym. Drugi, Wyjęty ze środka tomu drugiego, pt. „Kulturysta", i opowiadający o bohaterze, który akurat kończy szesnaście lat, został ogłoszony W „Czasie Kultury" (1994 nr 2). Trzeci, złożony z pięciu krótkich urywków, ukazujących Stacha w wieku pięciu (tytuł redakcyjny „Oko zielone”), dziesięciu (,,Głos Anioła"), czternastu (”Lekcja peo”), siedemnastu (”Sztanga ) i dwudziestu (,,Stąd”) lat, był drukowany wraz z obszernym nekrologiem pióra Leszka Żulińskiego w „Wiadomościach Kulturalnych” (1994 nr 5). Czwarty kawałek - pierwsze 64 strony, Kulturysty”, o Stachu rozpoczynającym edukację w Technikum Budowlanym - znalazł miejsce W „Twórczości” (2002 nr 1). Piąty ustęp, z zeszytu drugiego „Kulturysty”, o dalszych szkolnych losach bohatera - w „Akcencie” (2002 nr 4), szósty zaś, z zeszytu szóstego (i ostatniego), o Stachu studencie i pacjencie poznańskiego szpitala - w gdańskiej gazecie literackiej ,,Migotania, przejaśnienia” (2003 nr 2).
Tom niniejszy stanowi trzecią część tomu drugiego, „Kulturysty”, a szóstą, może siódmą część całości. Został przygotowany do druku, z rękopisu udostępnionego przez wdowę, Zofię Siejakową, przez niżej podpisaną.
MARIA JENTYS
Rok wydania: 2004
Wydawnictwo Nowy Świat
ISBN 83-7386-094-0
Stron 248
Oprawa miękka
Wymiary: 14,5 x 20,5 cm